Schodołazy dla osób niepełnosprawnych. Pomoc w codziennej mobilności

Schodołaz to urządzenie, które ułatwia przemieszczanie się osób z niepełnosprawnościami lub poruszających się na wózkach inwalidzkich. Jest niezastąpiony w sytuacjach, kiedy bariery architektonicznie uniemożliwiają sprawne poruszanie się po obiektach. Dotyczy to nie tylko miejsc publicznych, urzędów, instytucji czy lotnisk, ale również mieszkań w kamienicach, blokach i domach jednorodzinnych. Jak ogromny kłopot mogą sprawić schody osobie starszej lub niepełnosprawnej, wiedzą opiekunowie osób, które z trudnością lub wcale nie poruszają się o własnych siłach.

Bariery architektoniczne są wszędzie. A osoby z niepełnosprawnościami chcą przecież uczestniczyć w życiu tak, jak inni. Jest to dla nich warunkiem zdrowego funkcjonowania w społeczeństwie i zaspokojeniem najważniejszych potrzeb społecznych. Jeśli budynek ogranicza możliwości osób niepełnosprawnych, z pomocą przychodzi schodołaz. Wyjaśniamy, w jaki sposób może on odmienić warunki życia niepełnosprawnych.

Co to jest schodołaz?

Schodołaz to urządzenie służące do łagodnego transportowania osoby poruszającej się na wózku inwalidzkim po schodach. Schodołaz jest zwykle obsługiwany przez osobę opiekującą się niepełnosprawnym, chociaż są również modele nie wymagające zaangażowania drugiej osoby. Podstawową przeszkodą, jaką mieli do pokonania konstruktorzy schodołazów, był lęk osoby korzystającej z wózka przed widokiem schodów, po których będzie się poruszać w dół bez własnej kontroli.

Największą zaletą schodołazów jest możliwość ich szybkiego transportowania. Dzięki temu, osoba na wózku może się dostać w każde miejsce, niezależnie od tego, czy jest wyposażone w windę, lub podnośnik na klatce schodowej. Większość schodołazów można łatwo rozłożyć i przewieźć w bagażniku samochodowym.

Schodołazy są produkowane w różnych wersjach wyposażenia i cenowych. Mogą to być specjalne moduły, na których mocuje się wózki inwalidzkie i transportuje po schodach. Niektóre schodołazy kroczące kołowe mają już wbudowane fotele. Najpopularniejsze, najwygodniejsze i najbardziej komfortowe są schodołazy gąsienicowe, najczęściej z napędem elektrycznym. Pozwala on na pokonanie bez wysiłku kilkuset schodów na jednym ładowaniu.

Rodzaje schodołazów

“Potrzeba matką wynalazków” – mówi stare przysłowie. Ułatwienie transportowania po schodach osób starszych i niepełnosprawnych spędzało sen z powiek ludziom od wieków. Ale pierwsza winda wspomagająca wchodzenie po schodach pojawiła się prawdopodobnie w XVI. wieku na dworze angielskiego króla Henryka VIII.

W czasach współczesnych, zaspokojenie potrzeby mobilności osób starszych i niepełnosprawnych nie jest już przywilejem monarchów, ale koniecznością dla milionów ludzi. Obecnie istnieje kilka koncepcji schodołazów i każdy z producentów udoskonala swoje rozwiązania.

Schodołaz kroczący na kołach

Najprostszym typem jest schodołaz kroczący wyposażony w koła. Opiekun wciąga osobę niepełnosprawną po schodach na górę i opuszcza spokojnie, stopień po stopniu, zjeżdżając na dół. Stosowanie są różnego rodzaju koła, od niewielkich, sąsiadujących ze sobą niczym w podwoziu samolotu, po nieco większe, które zapewniają łatwość manewrowania również na płaskiej powierzchni.

Schodołaz na gąsienicach z napędem elektrycznym

Wygodnym i płynnym napędem schodołazów są gąsienice. Wykonane najczęściej z gumy zabezpieczającej przed poślizgiem, schodołazy gąsienicowe zapewniają bezpieczny transport osób niepełnosprawnych po schodach. Idea schodołazu gąsienicowego polega na umieszczeniu wózka inwalidzkiego na platformie, która jest z kolei zainstalowana na mechanizmie gąsienicowym. Wyposażone w silniki elektryczne, schodołazy pozwalają pokonać na jednym ładowaniu nawet do 45 pięter. Ich zaletą są najwyższej jakości materiały oraz dyskretne wzornictwo, które maskuje elementy skomplikowanego mechanizmu. Obudowane gąsienice zapewniają bezpieczeństwo użytkownikowi. Niektóre schodołazy gąsienicowe są samobieżne, dlatego osoba niepełnosprawna zyskuje dużą niezależność. Nie musi jej towarzyszyć opiekun.

Wysokowydajne ogniwa o napięciu 24V umożliwiają pokonanie nawet kilkuset schodów. Większość schodołazów jest przystosowana do transportu w sytuacjach awaryjnych, może służyć jako sprzęt do ewakuacji osób na wózkach np. w szpitalach, sanatoriach i domach opieki. Sterowanie schodołazem odbywa się za pomocą wygodnego panelu kontrolnego, który przekazuje użytkownikowi najważniejsze informacje dotyczące trybu pracy i ładowania. W zasięgu ręki są również przyciski zwolnienia i kontroli bezpieczeństwa umieszczone na uchwycie drążka.

Gąsienicowe schodołazy elektryczne zapewniają wysoki komfort jazdy osobom z niepełnosprawnościami ruchowymi dzięki delikatnemu zatrzymywaniu i uruchamianiu. Wznoszenie i zjeżdżanie odbywa się bez charakterystycznych “skoków”, typowych dla kroczących schodołazów kołowych. Schodołazy gąsienicowe mają też wiele rozwiązań zapewniających dużą ergonomię, np. możliwy do regulacji lub usunięcia zagłówek oraz system manualnego poruszania awaryjnego. W zależności od sposobu transportowania wózka, można wybrać schodołaz gąsienicowy z rampą lub schodołaz gąsienicowy z podjazdem.

Dla kogo jest schodołaz?

Organizacje zajmujące się pomocą niepełnosprawnym zwracają uwagę, że w naszym kraju wciąż istnieje wiele barier uniemożliwiających normalne funkcjonowanie osobom z dysfunkcjami ruchowymi. To nie tylko ograniczenia architektoniczne, ale również uwarunkowania społeczne: postrzeganie inwalidów jako mniej wartościowych jednostek, brak odpowiednio wykwalifikowanych opiekunów.

O utrudnieniach mobilności osób niepełnosprawnych świadczą informacje o wypadkach osób niepełnosprawnych poruszających się po ulicach i środkami komunikacji zbiorowej. Polska nie jest odosobnionym przypadkiem. Zapotrzebowanie na urządzenia wspomagające mobilność będzie rosło na całym świecie. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że 1 procent całej populacji nie jest w stanie sprawnie się poruszać i wymaga wózka inwalidzkiego.

Społeczeństwo się starzeje. Coraz więcej osób będzie miało trudności z poruszaniem się po domu, jeśli nie został on dostosowany do ograniczeń wieku senioralnego. Zwykle nie myśli się o tym, kiedy buduje się dom, będąc “pięknym i młodym”. Refleksja przychodzi z czasem, kiedy okazuje się, że nie możemy już tak swobodnie poruszać się po domu i wbiegać na piętro. Z pomocą przychodzi wówczas schodołaz umożliwiający wjazd i zjazd ze schodów.

Niepełnosprawność to nie tylko przypadłość podeszłego wieku. Czasami sytuacje losowe, choroby i wypadki powodują, że na wózek skazane są również osoby młode i w sile wieku. Dorośli i dzieci z niedowładami kończyn, chcą wciąż uczestniczyć w aktywnym życiu społecznym. Bywa, że wyjście z bloku lub wejście do ulubionego sklepu może być niewykonalnym zadaniem, jeśli nie ma przy nich opiekuna z odpowiednim sprzętem do transportowania. Schodołaz gąsienicowy może się okazać wybawieniem. Brak uczestnictwa osób niepełnosprawnych w życiu publicznym jest często przyczyną załamań nerwowych i depresji, co podkreślają organizacje działające na rzecz niepełnosprawnych.

Jak działa schodołaz?

Schodołaz to wspólna nazwa dla kilku rodzajów urządzeń ułatwiających transportowanie osób niepełnosprawnych po schodach. Na rynkach światowych jest dostępnych kilka najważniejszych wersji:

Mogą to być zintegrowane z fotelem mechanizmy umożliwiające wciągnięcie osoby z niedowładem po schodach, przy czym osoba ta nie zmienia swojej pozycji (siedzącej).
Innym typem schodołazów jest platforma gąsienicowa ze specjalną rampą lub podjazdem do wciągania wózka. Elektryczny napęd gąsienicowy jest płynny, zatem ruch schodołazu nie jest zakłócony przez różnicę wysokości między stopniami schodów.
Spotykane są również samobieżne, elektryczne wózki inwalidzkie z mieszanym napędem kołowym i gąsienicowym, który przełącza się automatycznie po napotkaniu na przeszkodę.

Większość schodołazów wymaga drugiej osoby do obsługi. W przypadku schodołazów z napędem elektrycznym, opiekun nie musi być silny, wystarczy, że utrzyma urządzenie w równowadze, a resztę pracy wykona już mechanizm gąsienicowy.

Gdzie kupić schodołaz

Na świecie jest wielu renomowanych producentów schodołazów o wysokich parametrach technicznych. Warto brać pod uwagę sprawdzone marki, bo gwarantują one długą eksploatację i dopracowane konstrukcje.

Schodołazy można kupić w sklepach z akcesoriami rehabilitacyjnymi. Sprawdzonym sposobem zakupu schodołazu jest też zamówienie go na portalu internetowym specjalizującym się w handlu sprzętem medycznym, np. promedyczny.pl. W ofercie znajdują takie urządzenia wspomagające jak: wózek schodowy ręczny, schodołaz gąsienicowy, schodołaz kroczący z krzesełkiem, schodołaz osobowy Liftcar i schodołaz kroczący z podjazdem.

Czy schodołaz jest refundowany?

Zakup urządzeń, które służą niwelowaniu barier architektonicznych może być dofinansowany przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. O takie dofinansowanie warto starać się na początku roku budżetowego, bo wówczas fundusz ma jeszcze do wydania dużą pulę pieniędzy, a wnioski o dofinansowanie są rozpatrywane w kolejności wpływania.

Wnioski można składać w odpowiednim do miejsca zamieszkania Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej (MOPS), Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie (MOPR) lub w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie (PCPR).

Dofinansowanie do likwidacji barier architektonicznych to najpopularniejszy sposób wsparcia wszystkich indywidualnych i publicznych inwestycji, które mają ułatwić życie osobom niepełnosprawnym. Wysokość dofinansowania i cel jest określany na podstawie środków przydzielonych przez PFRON regionalnym jednostkom rozdzielającym. Dlatego najlepiej, jeszcze przed inwestycją, dowiedzieć się, na jakich warunkach i na jaki zwrot kosztów możemy liczyć. Zakres prac adaptacyjnych jest bardzo różny, ale najczęściej są to pochylnie, podjazdy, podnośniki w pomieszczeniach sanitarnych, dźwigi i uchwyty.

Z kolei dofinansowanie do likwidacji barier technicznych obejmuje te zakupy, które pozwalają osobie z niepełnosprawnością poprawić swoją mobilność. Do tej grupy należą wózki ręczne, wózki elektryczne, podnośniki, windy schodowe i właśnie schodołazy.